موتور نهایی (Final Drive) یک قطعه بحرانی در سیستم‌های انتقال قدرت مکانیکی است. عملکرد اصلی آن انتقال قدرت از سیستم انتقال قدرت به چرخ‌ها یا تجهیزات مکانیکی است، اغلب از طریق کاهش سرعت و افزایش گشتاور. طراحی و نوع موتور نهایی به طور مستقیم بر عملکرد، کارایی و دوام ماشین یا وسیله نقلیه تأثیر می‌گذارد. بر اساس شکل ساختاری و اصل کار، چهار نوع اصلی موتور نهایی عبارتند از: موتور نهایی چرخدنده‌ای، موتور نهایی زنجیری، موتور نهایی تسمه‌ای و موتور نهایی چرخدنده‌ای سیاره‌ای.
1. موتور نهایی چرخدنده‌ای
ساختار و اصل کار
موتور نهایی چرخدنده‌ای رایج‌ترین نوع است که از چرخدنده‌های درگیر (معمولاً یک چرخدنده کوچک و یک چرخدنده حلقوی بزرگ‌تر) تشکیل شده است که قدرت را از طریق تماس مستقیم چرخدنده‌ها انتقال می‌دهند. اغلب این سیستم شامل یک مجموعه چرخدنده کاهنده است که سبب کاهش سرعت و افزایش گشتاور می‌شود.
کاربردها
کاربرد گسترده در محورهای عقب خودرو، ماشین‌آلات صنعتی و وسایل نقلیه سنگین. مزایا شامل بازدهی بالای انتقال، ساختار فشرده و ظرفیت بارگیری قوی است که آن را برای عملیات با بار سنگین و سرعت بالا مناسب می‌کند.
2. محرک نهایی زنجیری
ساختار و اصل کار
محرک‌های نهایی زنجیری، قدرت را از طریق زنجیری که با دنده‌ها درگیر است، منتقل می‌کنند. این سیستم معمولاً برای انتقال قدرت در فواصل طولانی‌تر بین شفت‌ها استفاده می‌شود.
کاربردها
معمولاً در موتورسیکلت‌ها، دوچرخه‌ها و برخی تجهیزات صنعتی سبک یافت می‌شود. این سیستم سادگی و راحتی در نگهداری را فراهم می‌کند اما در برابر سایش در شرایط بار سنگین یا سرعت بالا آسیب‌پذیر است و نیاز به نگهداری منظم دارد.
3. محرک نهایی تسمه‌ای
ساختار و اصل کار
محرک‌های تسمه‌ای از یک تسمه انعطاف‌پذیر که روی غلطک‌ها حرکت می‌کند برای انتقال قدرت استفاده می‌کنند. ماده تسمه معمولاً لاستیکی یا ترکیبی از مواد مصنوعی است که انعطاف‌پذیری مناسبی فراهم می‌کند.
کاربردها
در ماشین‌های سبک و انتقال قدرت با توان پایین مانند برخی از تجهیزات کشاورزی و موتورهای کوچک استفاده می‌شود. این سیستم عملکردی هموار و با نویز پایین دارد، اما بازدهی کمتری داشته و دچار لغزش می‌شود و برای شرایط بار متوسط تا پایین مناسب است.
4. چرخدنده سیاره‌ای نهایی
ساختار و اصل کار
سیستم چرخدنده سیاره‌ای شامل یک چرخدنده خورشیدی مرکزی، چند چرخدنده سیار که به دور آن می‌چرخند و یک چرخدنده حلقه‌ای خارجی است. این پیکربندی امکان چندین چرخ‌دنده‌گیری همزمان را فراهم می‌کند و نسبت دنده بالایی را در فضای کمی دسترسی می‌کند.
کاربردها
در ماشین‌های سنگین، جعبه دنده اتوماتیک و وسایل نقلیه زنجیردار رایج است. این سیستم فشردگی، ظرفیت بار بالا و انتقال هموار را ارائه می‌دهد و برای شرایط کاری با بار سنگین و متغیر ایده‌آل است.
EN
